ROZWÓJ- DEFINICJA

Rozwój to pojęcie ogólne odnoszące się do wielu dziedzin naukowych, a jako pierwszy użył go już w IV w. p.n.e. Arystoteles. W filozofii współczesnej rozwój rozumiany jest jako „wszelki długotrwały proces kierunkowych zmian, w którym można wyróżnić prawidłowo po sobie następujące etapy przemian (fazy rozwojowe) danego obiektu (układu), wykazujące obiektywnie stwierdzalne różnicowanie się tego obiektu (układu) pod określonym względem”[1]. Maria Tyszkowa pojmuje rozwój jako ciąg zmian, przemian, o danym kierunku (pozytywnym lub  negatywnym), nietożsamych z postępem, czyli zmianami prowadzącymi od stanów prostych do bardziej złożonych, wyższych[2]. Rozwój może być również rozpatrywany ze względu na warunki charakteryzujące się: długotrwałością, ciągiem zmian  o charakterze jednokierunkowym (otwartym), wewnętrzną strukturą, nieodwracalnością i spontanicznością. Może być rozumiany także jako przyrost ilościowy (czyli przyrost pewnych własności, których dawniej nie było, albo było ich mało; związany z nabywaniem nowych wiadomości, doświadczeń, umiejętności), osiąganie standardów (osiągnięcie określonych standardów jest rozwojem, a nie osiąganie ich, oznacza jego brak); ukierunkowane zmiany rozwojowe (przejście od stanów niższych do wyższych)[3]. Wincenty Okoń rozumie rozwój jako „proces polegający na dokonywaniu się w danym przedmiocie zmian jakościowych i ilościowych. Zgodnie z założeniem materializmu dialektycznego rozwój jest procesem przemian następujących jako wynik ścierania się przeciwstawnych sił, przy czym stopniowo narastające zmiany ilościowe przechodzą w zmiany jakościowe”[4].

Rozwój dokonuje się w różnych obszarach, czy też poziomach (behawioralnym, poznawczym, osobowościowym, społecznym), które przenikają się wzajemnie i są od siebie zależne. Na ich ostateczny obraz wpływają informacje z zewnątrz (naciski społeczne), a także wewnętrzne informacje (naciski biologiczne). Dopiero wzięcie pod uwagę wszystkich tych czynników umożliwia spojrzenie we właściwy sposób na zagadnienie rozwoju. 

---

[1] B. Suchodolski (red), Wielka Encyklopedia Powszechna, 1967, t.10, s.148,

[2] M. Tyszkowa, M. Przetacznik-Gierowska, Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa 1996, s.46,

[3] A. Brzezińska, Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa 2004, s. 42-44

[4] W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Warszawa 1975, s. 251